33. อรรถกถาอรณวิหารญาณนิทเทส

[215 - 216] พึงทราบวินิจฉัยในอรณวิหารญาณนิทเทส ดัง
ต่อไปนี้. อนิจจานุปัสนาเป็นต้น มีเนื้อความได้กล่าวไว้แล้ว.
บทว่า สุญฺญโต วิหาโร - สุญญตวิหาร ได้แก่ อรหัตผล-
สมาบัติอันเป็นไปแล้วโดยอาการแห่งสุญญตะคือความว่างเปล่า ของผู้ตั้ง
อยู่ในอนัตตานุปัสนา.
บทว่า อนิมิตฺโต วิหาโร - อนิมิตวิหาร ได้แก่ อรหัตผล-
สมาบัติอันเป็นไปแล้วโดยอาการแห่งอนิมิตตะ คือไม่มีนิมิต ของผู้ตั้งอยู่
ในอนิจจานุปัสนา.
บทว่า อปฺปณิหิโต วิหาโร - อัปปณิหิตวิหาร ได้แก่ อรหัต-
ผลสมาบัติโดยอาการแห่งอัปปณิหิตะ คือ ไม่ตั้งอยู่ ของผู้ตั้งอยู่ในทุกขา-
นุปัสนา.
บทว่า สุญฺญเต อธิมุตฺตตา ความที่จิตเป็นธรรมชาติน้อม
ไปในธรรมอันว่างเปล่า ได้แก่ ความที่จิตน้อมไปในธรรมชาติอันว่าง-
เปล่า ด้วยสามารถแห่งปัญญาอันเป็นส่วนเบื้องต้นแห่งผลสมาบัติ. แม้
ในสองบทที่เหลือก็มีนัยนี้เหมือนกัน.
ด้วยบทมีอาทิว่า ปฐมํ ฌานํ - ปฐมฌาน ท่านกล่าวถึงฌาน
สมาบัติอันเป็นอารมณ์แห่งวิปัสสนาของผู้ใคร่ เพื่อจะเข้าถึงอรหัตผล-